Ψηφιακός Αναλφαβητισμός

 Ο 21^ος αιώνας έχει χαρακτηρισθεί αιώνας της πληροφορίας!

Στις μέρες μας, οι Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας έχουν γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας και -όλοι δυνητικά- είμαστε σε θέση να γευτούμε τους καρπούς των τεχνολογικών επιτευγμάτων. Μοιάζει παράδοξο, ωστόσο ότι σε μια τέτοια εποχή, το ψηφιακό χάσμα αντί να αμβλυνθεί, έχει διευρυνθεί και αποτελεί πλέον φαινόμενο που προκαλεί όχι μόνο γνωστικές, αλλά και κοινωνικές ανισότητες.

Με τον όρο «Ψηφιακός ή Τεχνολογικός αναλφαβητισμός», δηλώνουμε την αδυναμία του ατόμου να χρησιμοποιήσει την ψηφιακή τεχνολογία και κατ' επέκταση να ζήσει, να εκπαιδευτεί και να εργαστεί σε μια κοινωνία, όπου η πρόσβαση σε ένα τεράστιο δίκτυο πληροφοριών κρίνεται αναγκαία.

Tο 2001 ο Marc Prensky, συγγραφέας και ομιλητής για την εκπαίδευση, στο άρθρο του, «Ψηφιακοί αυτόχθονες και Ψηφιακοί μετανάστες», ορίζει ως «αυτόχθονες», τα άτομα που γεννήθηκαν στην ψηφιακή εποχή και αποτελούν φυσικούς ομιλητές της ψηφιακής γλώσσας, καθώς απέκτησαν τις κατάλληλες δεξιότητες χωρίς κόπο. Αντιθέτως, ως «μετανάστες» ορίζει εκείνους που δε γεννήθηκαν στον ψηφιακό κόσμο, αλλά σε μεταγενέστερη φάση της ζωής τους, υιοθέτησαν κάποιες όψεις της τεχνολογίας.

Οι «ψηφιακοί μετανάστες», με τη σειρά τους διακρίνονται σε δυο υποκατηγορίες, τους «οργανικά αναλφάβητους», δηλαδή εκείνους που δε διδάχτηκαν ποτέ μεθόδους χρήσης της τεχνολογίας και τους «λειτουργικά αναλφάβητους», δηλαδή εκείνους που προσπάθησαν να αποκτήσουν τεχνογνωσία αλλά δε κατάφεραν ποτέ να κατακτήσουν όλες τις απαραίτητες δεξιότητες.

Έρευνα του εκπαιδευτικού Ινστιτούτου της ΓΣΕΕ αποκαλύπτει ότι στη χώρα μας τα ποσοστά ψηφιακού εγγραμματισμού, κυμαίνονται σε ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα. Συγκεκριμένα, ένας στους δυο ενήλικες ηλικίας 25-64 ετών δε διαθέτει βασικές ψηφιακές δεξιότητες, μόλις το 12% συμμετέχει σε εκπαιδευτικά προγράμματα, ενώ οι επιχειρήσεις επενδύουν ελάχιστα για την επιμόρφωση και τη βελτίωση των δεξιοτήτων του προσωπικού τους. Την ίδια στιγμή, μόνο το 52% των ενηλίκων διαθέτει τουλάχιστον τις βασικές ψηφιακές δεξιότητες, όταν ο ευρωπαϊκός μέσος όρος ανέρχεται στο 61%. Παράλληλα, διαπιστώθηκε ότι οι συμπολίτες μας, οι οποίοι προέρχονται από χαμηλά κοινωνικά ή οικονομικά στρώματα και δε ζουν σε αστικά κέντρα, δεν έχουν τη δυνατότητα να αναπτύξουν τεχνολογικές δεξιότητες.

Σύμφωνα με την έκθεση της ΓΣΕΕ, οι παράγοντες που διαφοροποιούν τη συμμετοχή και την πρόσβαση στην ψηφιακή εκπαίδευση σχετίζονται με τη ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας, την ανισότητα πρόσβασης στα τεχνολογικά μέσα, το επίπεδο της εκπαίδευσης των πολιτών, τo επάγγελμα, το εισόδημα, καθώς και το φύλο τους.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, προς την κατεύθυνση περιορισμού των ψηφιακά αναλφάβητων συμπολιτών μας, συγκροτεί ένα σχέδιο δράσης για να στηρίξει τη βιώσιμη και αποτελεσματική εφαρμογή των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης των κρατών-μελών της στην ψηφιακή εποχή. Για τον λόγο αυτόν, επιδιώκει να συμβάλλει στην προώθηση ενός οικοσυστήματος ψηφιακής εκπαίδευσης υψηλών επιδόσεων μέσω της ενίσχυσης των ψηφιακών δεξιοτήτων.

Κατανοούμε επομένως, ότι στη σύγχρονη εποχή είναι αναγκαίο να υλοποιηθεί ο ψηφιακός μετασχηματισμός της κοινωνίας. Σε πρώτο πλάνο πρέπει να τεθεί η ισότητα ευκαιριών στην πρόσβαση ψηφιακών μέσων με την εφαρμογή ταχύρρυθμων εκπαιδευτικών προγραμμάτων για την εξοικείωση στις νέες τεχνολογίες. Όσον αφορά, στους ενήλικες η δράση αυτή μπορεί να υλοποιηθεί μέσα από τα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας, τα Κέντρα Δια Βίου Μάθησης, καθώς και μέσα από ιδιωτικά κέντρα και φορείς.

Στόχο αποτελεί η διευκόλυνση στην αντιμετώπιση των σύγχρονων επαγγελματικών προκλήσεων, η περιστολή του κοινωνικού ρατσισμού και της περιθωριοποίησης, ο περιορισμός του συναισθήματος κατωτερότητας, καθώς και η γεφύρωση του χάσματος των κοινωνικών ανισοτήτων.

Κατανοούμε επομένως, ότι η καταπολέμηση του ψηφιακού αναλφαβητισμού και η ψηφιακή ένταξη αποτελεί μονόδρομο για την οικοδόμηση μιας κοινωνίας βιώσιμης που παρέχει όλα τα απαραίτητα εκπαιδευτικά εργαλεία για την αντιμετώπιση των σύγχρονων επαγγελματικών προκλήσεων.